Plan pakt seksueel geweld aan in Nicaragua
Armoede en een cultuur van machismo dragen eraan bij dat seksueel geweld bijna gewoon is in het noorden van Nicaragua. Een lokale zegswijze spreekt boekdelen: ‘Als een meisje oud genoeg is om spullen op haar hoofd te dragen, is ze oud genoeg voor een man.’
Uit onderzoek blijkt dat 88 procent van de slachtoffers van verkrachting in deze regio minderjarig is; 28 procent van de vrouwen krijgt hun eerste kind vóór hun achttiende verjaardag.
Plan wil meisjes in Nicaragua beschermen tegen seksueel geweld. In het kader van het Girl Power-programma geeft Plan daarom samen met lokale autoriteiten voorlichting en moedigt meisjes aan om aangifte te doen, zodat daders kunnen worden gestraft. Ook opende Plan een opvanghuis voor meisjes, organiseert op scholen bewustwordingsactiviteiten en zorgt voor seksuele voorlichting. Plan traint bovendien groepen jongeren om thuis en in hun omgeving de gevaren van seksueel geweld onder de aandacht te brengen. “Mannen denken vaak dat het oké is om meisjes lastig te vallen”, zegt een van hen. “Maar ik geloof niet in geweld, in welke vorm dan ook. Wij vertellen mannen dat hun gedrag fout is.”
Shitsongs
In de dorpen waar het programma loopt, worden de bewoners met de CLTS-aanpak geholpen en gestimuleerd om zelf iets te doen aan deze situatie. Het bouwen van een latrine en een tippy-tap, een simpel waterreservoir met een kraantje, is een belangrijke eerste stap. Maar bewustwording en gedragsverandering zijn minstens zo belangrijk. Sharon Roose: “Behalve de vliegentest zijn er meer stappen in het CLTS-proces om mensen bewust te maken van hun onhygiënische gedrag. En als het balletje eenmaal rolt, zijn mensen zelf enorm creatief om elkaar bij de les te houden. Humor helpt daarbij, en de dodelijke eerlijkheid van kinderen. Ze zingen ‘shitsongs’, blazen op fluitjes als ze iemand betrappen of organiseren een walk of shame langs de plekken waar mensen toch nog de bosjes zijn ingegaan. Mensen leren daardoor elkaar aan te spreken op onhygiënisch gedrag. Dit resulteert uiteindelijk in een latrine bij ieder huis en een schoon dorp.”
Als dat allemaal voor elkaar is en iedereen zich aan de hygiëneregels houdt, krijgt het dorp feestelijk een certificaat uitgereikt van de lokale overheid: 100% ODF (Open Defecation Free). “De mensen willen dat certificaat heel graag halen”, weet Roose. “En als we in het kader van monitoring terug gaan naar de dorpen blijkt dat 87 procent van de mensen na twee jaar nog steeds hun wc gebruikt.”
CLTS: De latrine als levensredder
In een proper land als Nederland, maken we zelden een gedachte vuil aan ons sanitair. In veel ontwikkelingslanden doen ze dat ook niet, maar om een héél andere reden: ze hebben geen wc. Een schokkende 2,5 miljard mensen moeten het stellen zonder goede sanitaire voorzieningen en doen noodgedwongen hun behoeften ‘in het wild’. Met alle gevolgen van dien. Wereldwijd sterft om de 15 seconden een kind aan diarree, meestal veroorzaakt door met ontlasting besmet eten of drinkwater. Goede hygiëne en goede wc’s zijn dus van levensbelang.
In de drukkende hitte van een Afrikaanse namiddag is alleen het hysterische gezoem van vliegen te horen. Een haag van dorpelingen kijkt zwijgend naar een bergje poep, bestrooit met rode poeder en het bergje gekookte rijst, dat daarnaast ligt. De zwerm vliegen zoemt gretig van het ene bergje naar het andere en binnen minuten is de rijst rood gekleurd. Niemand die daar nog een hap van wil eten.
Vliegentest
Deze vliegentest zegt meer dan honderd theoretische verhandelingen over het gevaar van wildpoepen en het doet wonderen voor de bewustwording over het belang van hygiëne en goede sanitaire voorzieningen. Sharon Roose, deskundige water, sanitatie en hygiëne (WASH) bij Plan Nederland, heeft het in tientallen Afrikaanse dorpen zien gebeuren. Plan gebruikt de test dan ook bij de introductie van Community Led Total Sanitation (CLTS), waarvan een programma inmiddels loopt in negen landen in Afrika en zeven landen in Azië.
CLTS is een methode om lokale gemeenschappen te helpen om hun sanitaire voorzieningen en daarmee de hygiëne te verbeteren. “CLTS mobiliseert gemeenschappen om ongezonde en onhygiënische gewoontes af te zweren”, vertelt Roose. “En om toiletten te bouwen, te gebruiken en schoon te houden, tippy-taps te installeren en handen te wassen met zeep! na ieder wc-bezoek en voor en na iedere maaltijd. Zelfs als nog maar een paar mensen hun behoeften buiten doen, vergroot dat de kans op ziektes voor iedereen in de gemeenschap.”
Inhambane, Mozambique, eind februari: “Ik ben al meerdere malen grootmoeder”, zegt ze verlegen tegen me, terwijl ze me een ijskoude cola geeft. Ze heet Valodia en ze lijkt nog zo jong. Maar ik vind het altijd moeilijk om de leeftijd van Mozambikaanse mensen in te schatten.
Het is warm vandaag, waarschijnlijk wel 36 graden Celsius. Ik heb met mijn Plan-collega’s net een landbouw- en voedselzekerheidsproject bezocht, dat Plan hier uitvoert om de voedingssituatie van kinderen in Jangamo te verbeteren. Er is hier veel ondervoeding, omdat mensen erg eenzijdig eten.
Nu zit ik op een kratje voor Valodia’s shopje, dat is volgepropt met twee koelkasten en talloze drankjes. We maken een praatje. Ze vertelt me dat ze 41 is en een dochter heeft van 28. Als ze me ziet rekenen, betrekt haar gezicht en vertelt ze snel verder. Na haar oudste heeft Valodia snel achter elkaar nog drie kinderen gekregen. Ze had me vandaag langs zien rijden in de magentakleurige Plan-auto met 18+ erop en wil daarover wel iets kwijt. Ze gaat voor me staan en zegt: “Ja, ik weet wat dat betekent, 18+! Daarom is mijn dochter pas getrouwd toen ze 20 was! Goed hoor, die actie van Plan. Want veel teveel meisjes trouwen nog steeds veel te jong. Ook omdat je als meisje hier getrouwd moet zijn om werk te krijgen. Mijn oudste kleinkind is 8! Ga jij maar weer rekenen. Wil je nog een cola? Het is zó warm vandaag.”
Valodia is 41 en heeft een dochter van 28
Door Jet Bastiani, genderspecialist Plan Nederland
Nee, ik wil - Kindbruiden in Mozambique
Elke drie seconden wordt er ergens in de wereld een meisje uitgehuwelijkt als ze nog een kind is, vaak tegen haar zin en met een veel oudere man. Kindhuwelijken zijn een vorm van misbruik met levenslange consequenties voor de meisjes die er slachtoffer van zijn. Plan vecht tegen kindhuwelijken, onder andere in Mozambique.
Plan pakt seksueel geweld
aan in Nicaragua
Een wc voor iedereen
CLTS in Afrika
Werk in
uitvoering
Projecten in beeld
