Jaarmagazine Plan Nederland

Als iets complex is, betekent dat niet per definitie dat het verwarrend of onduidelijk is. Complex impliceert meer kanten en lagen dan in eerste instantie lijkt. We weten in principe wat mensen nodig hebben om een waardig leven te leiden, en we weten ook welke belemmeringen het ontwikkelingsproces in de weg staan. En toch blijft het complex om de wereld te verbeteren, omdat mensen complex zijn. Of ze uit rijke of arme landen komen, mensen zijn méér dan hun behoeften, en zeker meer dan de problemen en hindernissen in hun leven.

Een bemoedigend briefje voor je buurman

Tijdens de Plan-conferentie zag ik hoe de complexiteit van mensen verwarring veroorzaakte en de besluitvorming beïnvloedde. En het viel me op dat dit niet gebeurde in de bijeenkomsten van de jongerenvertegenwoordigers. Misschien omdat wij jongeren het niet hadden over budgetten; misschien omdat wij nog niet zo’n ingewikkelde kijk hebben op ons leven, op ontwikkeling en op de wereld. Ik denk daarom dat jongeren een waardevolle rol kunnen spelen bij het simpeler maken van complexe vraagstukken. Alleen met woorden kun je de wereld niet veranderen, maar er zijn ook weer geen heldendaden voor nodig. Het kan zo simpel zijn als een bemoedigend briefje achterlaten voor je buurman, afval opruimen in de buurt waar je woont of de tijd nemen om echt te luisteren naar een vriend. Met een simpel gebaar kun je een grote verandering in gang zetten. Zeg eens hallo tegen een vreemdeling en verander de wereld. Zo simpel kan het zijn.”

Breanne (22) is lid van het Global Youth Advisory Panel van Plan International. Ze studeert Rechten aan de McGill University in Canada.

De wereld veranderen kan zo simpel zijn

Door Breanne (22), lid van Global Youth Advisory Panel van Plan International

“Als tiener wilde ik de wereld verbeteren. Ik had geen idee hoe precies, maar ik wilde een groot verschil maken in het leven van mensen. Omdat ik van schrijven hield, dacht ik dat ik misschien daarmee de wereld zou kunnen veranderen. Net als George Orwell, Simone de Beauvoir en zelfs JK Rowling. Niet veel later realiseerde ik me dat de wereld complexer is dan ik dacht. Ik besefte dat geschreven woorden alleen ideeën kunnen veranderen en ideeën zonder daden veranderen de wereld niet. We moeten rekening houden met de sociale, politieke, economische en culturele diversiteit, die de mensheid perplex doet staan en ons leven tegelijkertijd verrijkt. En of we het nou leuk vinden of niet, onze wereld is en stuk ingewikkelder geworden.

Niet ingewikkeld, wel complex

Eerder dit jaar deed ik als lid van het Global Youth Advisory Panel van Plan mee aan de International Global Leadership Conference, een bijeenkomst die de leiders van alle Plan-kantoren en de jongerenafgevaardigden samenbrengt. Door alle paneldiscussies en bijeenkomsten ondervond ik opnieuw hoe ingewikkeld het is om de wereld te veranderen. Tot Anne-Birgitte Albrectsen, de CEO van Plan International, de uitspraak deed die me nog lang zal bijblijven. Ze zei: “Ontwikkeling is niet ingewikkeld, het is complex.” Er zit zoveel waarheid in die woorden! Als iets ingewikkeld is, betekent dat meestal dat het verwarrend en ondoorzichtig is.

“Met onze uitvoering hebben we de aanwezige jongeren geraakt”

Hoe zou het zijn om op een dag te horen dat je niet verder mag leren omdat je moet trouwen? En stel dat je op je 14e dan ook nog eens zwanger raakt. 

Voor het schouwspel ‘Hoera, ik ben een meisje’ kroop Aafke van der Heide in de huid van de moeder van een Indonesisch meisje en vertelde dit verhaal samen met andere spelers aan de bezoekers van de Nacht van de VN op 23 oktober 2015 in Amsterdam. “Het was geen klassiek toneelstuk, meer losse scènes”, vertelt Aafke die lid is van de jongerenlobbygroep Girls Rights Watch van Plan Nederland. “Soms onderbraken we een scene om het publiek te vragen wat het met ze deed wat wij uitbeelden. Door deze directe benadering hebben we de aanwezige jongeren veel meer geraakt dan wanneer we een voordracht hadden gehouden over kindhuwelijken. En dat was precies onze bedoeling. We hebben na afloop veel positieve reacties gekregen.”

Levende standbeelden tegen kindhuwelijken

Tientallen vrouwen stonden op Wereldmeisjesdag 2015 (11 oktober) in hun trouwjurk op het Museumplein in Amsterdam. Als levende standbeelden protesteerden zij zo tegen kindhuwelijken.

Elk jaar worden wereldwijd 14 miljoen meisjes gedwongen te trouwen als ze nog kind zijn. Ze worden uitgehuwelijkt aan een vaak veel oudere, wildvreemde man, moeten meestal van school en krijgen kinderen als hun lichaam daar nog helemaal klaar voor is. Bovendien zijn ze vaak slachtoffer van huiselijk geweld.

Daarom besteedt Plan veel aandacht aan voorlichting over gelijke kansen en rechten, het belang van onderwijs voor meisjes en de consequenties van tienerzwangerschappen. Max: “De mensen van Plan en iedereen eromheen handelen vanuit hun hart. Zij brengen dat over op de kinderen. Dat zie je en dat voel je.”

Over een jaar of drie wil Coby weer langs bij Estyedi en haar familie. Coby: “Estyedi's moeder vroeg me: ‘Wanneer kom je terug?’ en gaf me een dikke knuffel. Ik ben zeventig, maar als ik gezond blijf, ga ik. Het is drieënveertig jaar geleden dat ik in dit land woonde. Het voelde als thuiskomen.”

Thuiskomen in Nicaragua

Coby Viergever heeft ruim veertig jaar geleden haar hart verpand aan Nicaragua, en die liefde is altijd gebleven. Dus toen haar dochter Marieke het idee opperde om eindelijk hun vroegere Nicaraguaanse buurvrouw weer eens te gaan opzoeken, liet Coby zich overhalen. Samen met vriend Max Franken vloog ze naar Nicaragua. En naar haar sponsorkind Esteydí (6).

“Het voelde alsof we onze familie bezochten”, vertelt Coby, die al meer dan twintig jaar kindsponsor is. Esteydí woont in Telpaneca in het noorden van Nicaragua, en is de oudste van twee meisjes. Haar vader is boer, haar moeder runt een klein kruidenierswinkeltje. De familie heeft kippen, honden en een papegaai. “Hun huis is simpel: wat gestapelde stenen, een aarden vloer en een golfplaten dak”, vertelt Max Franken. “Gelukkig hebben ze wel bedden om in te slapen en water uit de kraan, al is dat geen drinkwater. Moeder kookt op hout, zoals iedereen in de streek.”

Esteydi deelt haar slaapkamer met een nichtje en haar kleine zusje. Coby: “Het is een echte meisjeskamer, met een roze gordijn boven haar bed. De rest van het huis is Spartaans ingericht. Alles straalt eenvoud uit, maar ook warmte en gezelligheid. Esteydi zag er verzorgd uit. Verzorgde handjes en schone nagels. Ze is een serieuze leerling, zegt haar haar juf.”

Wat Coby en Max opviel, was het gedrag van de jongens, zelfs de kleintjes. Ze zijn macho en de rolverdeling tussen meisjes en jongens is heel traditioneel. Tienerzwangerschappen zijn in Telpaneca geen uitzondering.

“Mijn boot is te koop en de opbrengst is voor Plan”

"Vijfentwintig jaar ben ik al watersporter”, vertelt kindsponsor Gerard Dokter. “In de loop van de tijd is dat steeds meer uit de klauwen gelopen. Bijna ongemerkt werden mijn zeilboten steeds groter en mooier. Een van de twee moet nu weg, na twintig jaar. De emotionele waarde die deze boot voor me heeft, krijg ik er nooit voor terug. Daarom besloot ik er nóg meer emotie in te stoppen. De boot is te koop en de opbrengst komt ten goede aan het Plan Scholarship-programma voor studenten in Ecuador. In september 2016 heb ik dat project bezocht. Ik hoop natuurlijk op een recordprijs, maar de bodemprijs is gegarandeerd voor Plan. De koper moet wel sympathie hebben voor het doel van mijn actie; ik doe de boot niet zomaar weg. Als promotie voor het Scholarship-programma vaar ik tot de verkoop op de Maas. Tijdens de Nijmeegse Vierdaags bij Grave en Cuyk passeerden daar 40.000 lopers.”

16.000 kilometer door 30 landen op twee oude tandems

Carlijn Bettink, Lidewij Ponjee, Sophie van Hoof en Monique van der Veeken fietsten tussen september 2014 en december 2015 op twee derdehandse tandems van Jakarta naar Amsterdam, 16.000 kilometer door dertig landen. Zij zijn vriendinnen en oprichters van de stichting Ride4Women’s Rights (R4WR). Onderweg verzamelden ze persoonlijke verhalen van bijzondere vrouwen. Ze gingen met vrouwen en mannen in gesprek over de positie van vrouwen en bezochten instanties en projecten die de situatie van vrouwen verbeteren, waaronder die van Plan. “Ons initiatief gaf ons de mogelijkheid om meer te leren over de sociaal-culturele achtergronden van de rechten van vrouwen en hoe verschillend daar tegenaan wordt gekeken”, vertelt Carlijn Bettink. “We hebben een hoop inzichten opgedaan en die onderweg gedeeld. Dat blijven we doen, in de overtuiging dat de wereld dan wat kleiner wordt.”

“De kinderen stonden de popelen om de ijsbaan op te gaan”

De leerlingen van Groep 6 van De Gooische School uit Laren schaatsten in november 2015 de meeste rondjes en wonnen zo een schaatsclinic met Jan Bos en Plan-ambassadeur Annamarie Thomas. In totaal schaatsten 13.660 leerlingen van 175 scholen tijdens de landelijke scholierenactie Schaatsen voor Water maar liefst 310.000 euro bij elkaar. Ze lieten zich per rondje sponsoren door ouders, familie en vrienden. Met de opbrengst van de actie en een extra bijdrage van Water for Life legt Plan in samenwerking met waterbedrijf Vitens Evides International in Malawi drinkwatersystemen en sanitaire voorzieningen aan en bouwt waterkiosken waar mensen drinkwater kunnen kopen. Duizenden kinderen en hun familie krijgen zo toegang tot veilig drinkwater en betere hygiëne. Plan-directeur Monique van ’t Hek kijkt blij terug: “Ik vond het fantastisch dat de jongeren zo fanatiek waren. Ze stonden bij de warming-up al te popelen om de ijsbaan op te gaan.”

In Restaurant Tanta Roba werden de gekste dingen geveild: een botoxbehandeling, een etentje met Arnon Grunberg

Italiaans specialiteitenrestaurant Tanta Roba in Den Haag zat 19 maart 2016 helemaal vol. Alex Duijnisveld opende die avond de deuren van zijn Haagse restaurant voor een bijzonder sponsordiner, waarvoor Plan-vrijwilliger en onvermoeibare organisator Brigitte Dewasme haar vrienden en bekenden had uitgenodigd. De gasten betaalden 75 euro voor een heerlijke Italiaanse maaltijd en droegen daarmee tegelijkertijd bij aan het werk van Plan. Tijdens het eten konden de gasten ook bieden op unieke veilingitems: een etentje met Arnon Grunberg, een persoonlijkheidstest, een botoxbehandeling, kunst, antiek, rondleidingen en nog veel meer. De avond was een doorslaand succes. Blije gasten en een klinkende 8.000 euro voor de projecten van Plan om meisjes een betere toekomst te geven.

Loods 5 wil iets doen voor meisjes in India

O5Home, het huismerk van woonwarenhuis Loods 5, importeert veel producten uit India. De medewerkers zien daardoor vaak zelf de armoede in India en de moeilijke levensomstandigheden van meisjes en vrouwen. Ze wilden graag iets doen voor deze meisjes en jonge vrouwen. En zo ontstond de mandenactie, die in januari 2016 van start ging. Van het aankoopbedrag van iedere handgemaakte mand van olifantengras gaat vijf euro naar het werkgelegenheidsproject Saksham van Plan in India. Met dit project verbetert Plan de levensomstandigheden van kansarme jongeren in India - en die van meisjes in het bijzonder - door hen de kans te geven een opleiding te volgen en ze te begeleiden naar een baan.

Foto: Bill Tanaka

Om aandacht te vragen voor meisjes in Uganda die door gebrek aan goed maandverband voortijdig van school gaan, zetten voormalig eurocommissaris Neelie Kroes, zangeres Caro Emerald en actrice Pip Pellens zich in als ambassadeur van de Plan-campagne ‘Bag tot School’. Voor deze campagne zijn bijzondere Afrikaanse tasjes (clutches) gemaakt, die te koop zijn in De Bijenkorf en via de webshop van Plan Nederland. De opbrengst gaat naar het Plan-project ‘Een Bloedserieuze Zaak Menstrual Hygiene Management in Uganda’.

Foto: Bill Tanaka

“Ik vind het mooi om te zien dat een stel tienermeisjes én jongens zingt over menstruatie”

Door Caro Emerald, zangeres en ambassadeur van de Plan-campagne ‘Bag to School’

“Op bezoek bij de gezondheidsclub van Molo School in Tororo in Uganda ben ik echt onder de indruk van hoe goed de meisjes (en jongens) kunnen zingen. Gezondheidsclubs zijn groepen meisjes en jongens die na school op vrijdagmiddag een paar uur bij elkaar komen onder leiding van de lerares en meer leren over hygiëne en menstruatie. Dat doen ze met toneelstukken, gedichten en liedjes. Ze zingen zo mooi dat het me ontroert en dat ik zelf bijna moet huilen. Als het lied is afgelopen, vraag ik of ik het ook mag leren. De meisjes en jongens vinden het heel grappig dat ik meezing en -dans. En ik vind het weer mooi om te zien dat een stel tienermeisjes én jongens zingt over menstruatie. Dat zie ik in Nederland nog niet zo snel gebeuren. Het is indrukwekkend om te zien dat meisjes door de gezondheidsclubs leren wat menstruatie is en hoe ze zich schoon kunnen houden. Ik denk dat dat essentieel is voor deze meisjes als ze naar school willen blijven gaan.”

Tienerzwangerschappen komen in Ghana veel voor en de ontmoeting met tienermoeders maakte veel indruk. “Sommige meisjes zijn net veertien en al moeder”, zegt Isa verontwaardigd. Dat kan toch niet! Toen ik veertien was, had ik net mijn Barbies weggelegd.” Moïse: “En als meisjes ongetrouwd zwanger raken, lopen ze ook nog het risico om te worden verstoten door hun familie. En op school zijn ze vaak ook niet meer welkom. Hun ontwikkeling stopt, terwijl ze nog zoveel dromen hebben. Dat moet echt veranderen.”

Met de vader-dochtercampagne, vestigde Plan Nederland afgelopen jaar de aandacht op de belangrijke rol van vaders voor de ontwikkelingskansen van hun dochters. Door de vaders van morgen te betrekken bij meisjesprojecten wil Plan bereiken dat zij hun dochters beschermen tegen schadelijke tradities als meisjesbesnijdenis en kindhuwelijken en hen dezelfde kansen geven als hun zonen.

“Ik heb meer geleerd van de meiden in Ghana dan zij van mij”

Zenuwachtig waren ze wel voor hun Afrika-reis als ambassadeurs van de vader-dochtercampagne van Plan Nederland, maar ze hadden er ook veel zin in. Isa Tan (18, dochter van Humberto Tan) en Moïse Trustfull (20, dochter van Quinty Trustfull en oud-voetbalinternational Orlando Trustfull) reisden eind maart voor Plan naar Ghana om projecten van Plan te bezoeken en Ghanese leeftijdsgenoten te ontmoeten. Het werd een veelbewogen reis, waarover ze niet uitgepraat raken. “Het was een reality check.”

“Ik ging naar Ghana met het idee dat meisjes daar net zo zijn als ik”, vertelt Isa Tan. “Dat ze dezelfde dromen hebben, hetzelfde willen in het leven. Ik wilde hen zeggen dat ze niet moeten opgeven. Maar uiteindelijk heb ik veel meer geleerd van de meiden daar dan zij van mij.”

De reis van Isa en Moïse was een rollercoaster van indrukken en een confrontatie met de vaak harde realiteit van het leven van Ghanese meisjes. Moïse: ‘Het was echt een reality check. Zoals het bezoek aan Veronica. Ze is twintig en woont met haar familie in totaal acht mensen in een huisje van twee bij twee meter.” Isa: “Veronica wil heel graag kapster worden, maar dat is ondenkbaar omdat ze alleenstaande moeder is van een kindje van twee. Er is gewoon geen geld.”